Jakie są zadania służbowe nauczycieli i dyrektora w czasie wakacji i ferii?

Urlopy i zadania nauczycieli w okresie ferii

Zasady udzielania urlopów wypoczynkowych nauczycielom regulują art. 64–67 Karty Nauczyciela. Zgodnie z art. 64 ust. 1 Karty Nauczyciela nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania.
W art. 64 ust. 1 określono, że nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów.
W art. 64 ust. 2 zdefiniowano katalog czynności służbowych, do których dyrektor szkoły może zobowiązać nauczyciela w okresie ferii, czyli w okresie urlopu. Są to następujące czynności:
• przeprowadzanie egzaminów,
• prace związane z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego,
• opracowywanie szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.
Czynności, o których mowa wyżej, nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni.
Przeprowadzanie egzaminów wynika z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, które określa, że w szkole w ostatnim tygodniu ferii letnich mogą być przeprowadzane egzaminy poprawkowe.
W okresie ferii mogą być też przeprowadzane sprawdziany wiadomości i umiejętności w przypadku stwierdzenia, że roczna (semestralna) ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny.
Egzaminy klasyfikacyjne powinny, co prawda, odbyć się najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień zakończenia rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych, ale jest możliwe przeprowadzenie egzaminu w okresie ferii, w terminie wyznaczonym przez dyrektora, jeżeli uczeń, z przyczyn usprawiedliwionych, nie przystąpi do egzaminu klasyfikacyjnego w wyznaczonym terminie.
Prace związane z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku to zebrania rady pedagogicznej podsumowujące rok szkolny oraz zebrania organizacyjne przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego. To również prace związane z planowaniem pracy, np. układanie rozkładu zajęć, planu dyżurów oraz przygotowanie uroczystości rozpoczęcia roku szkolnego.
Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 64 ust. 4 Karty Nauczyciela, w ramach ustalonego wymiaru urlopu wypoczynkowego nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej 4-tygodniowego urlopu wypoczynkowego. Niedopuszczalna jest więc sytuacja, gdy dyrektor wzywa nauczyciela np. co 2 tygodnie i nakłada na niego zadania, nawet wtedy, kiedy są one zgodne z katalogiem czynności wymienionych w ust. 2. Najczęściej czynności te bywają wykonywane bezpośrednio po zakończeniu i bezpośrednio przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego. Zwyczajowo przyjęto, że czynności związane z przygotowaniem nowego roku szkolnego rozpoczynają się nie wcześniej niż 15 sierpnia i najczęściej po tym terminie nauczyciele starają się być do dyspozycji dyrekcji szkoły.

Zadania dyrektora szkoły podczas ferii

Dyrektor szkoły jest nauczycielem w kierowanej przez siebie szkole. Z mocy prawa korzysta ze wszystkich przywilejów zagwarantowanych w Karcie Nauczyciela, w tym uprawnień urlopowych określonych w art. 64 ust. 1.
Dyrektor szkoły przed rozpoczęciem urlopu informuje na piśmie organ prowadzący o tym, kto pod jego nieobecność w szkole odpowiada za pracę administracji szkoły i sprawuje nadzór nad majątkiem szkoły. Jeżeli organ prowadzący chce się kontaktować ze szkołą w okresie ferii, to w pierwszej kolejności nawiązuje kontakt ze wskazanymi przez dyrektora osobami.
Z uwagi na liczne obowiązki wynikające z realizacji zadań statutowych szkoły dyrektor szkoły rzadko kiedy może przebywać na urlopie przez całe wakacje. Wielokrotnie dyrektorzy w wakacje przeprowadzają prace remontowe, inwestycyjne lub wykonują inne zadania zlecone przez organ prowadzący, np. nadzorują wypoczynek feryjny dzieci.
Przed rozpoczęciem zadań remontowych lub inwestycyjnych realizowanych w ferie dyrektor powinien wystąpić do organu prowadzącego szkołę z pisemnym wnioskiem o zgodę na niewykorzystanie urlopu wypoczynkowego w ferie. Nie powinien sam podejmować decyzji w tej sprawie – feryjna praca dyrektora przy nadzorowaniu remontów powinna się odbywać za pisemną zgodą organu prowadzącego. Tylko wtedy, kiedy dyrektor nie wykorzysta w ferie letnie i zimowe łącznie 8 tygodni urlopu, może liczyć na urlop uzupełniający (art. 66 ust. 1 Karty Nauczyciela). Dyrektor powinien się liczyć z odmową udzielenia urlopu uzupełniającego ze strony organu prowadzącego w przypadku braku wcześniejszej zgody na pracę w ferie.
Zasada udzielania pisemnej zgody przez organ prowadzący dotyczy również wicedyrektorów szkół. Polecenie wydane przez dyrektora szkoły, zobowiązujące wicedyrektora do wykonywania zadań w ferie, bez odpowiedniej zgody organu prowadzącego nie pozwoli na późniejsze efektywne ubieganie się o uzupełniający urlop wypoczynkowy.
Oprócz prac remontowych oraz innych zleconych przez organ prowadzący w okresie ferii na dyrektorze ciążą liczne obowiązki, które wynikają z realizacji zapisów zawartych w Karcie Nauczyciela, ustawie o systemie oświaty, ustawie o finansach publicznych oraz licznych rozporządzeniach. Oto kilka z tych obowiązków:

• analogicznie jak w przypadku nauczycieli prace związane z zakończeniem i przygotowaniem rozpoczęcia nowego roku szkolnego, egzaminami oraz doskonaleniem zawodowym (7 dni określonych w Karcie Nauczyciela w przypadku dyrektora szkoły z pewnością nie wystarczy);

• prace administracyjne, finansowe i kadrowe (terminowe wypłaty wynagrodzeń pracownikom szkoły, terminowe regulowanie zobowiązań, wystawianie zaświadczeń, duplikatów dokumentacji szkolnej, przeglądy techniczne itp.);

• jeżeli szkoła udostępnia w czasie ferii boiska i place zabaw, osobą odpowiedzialną za stan urządzeń stanowiących wyposażenie tych obiektów jest dyrektor szkoły; powinien na piśmie zobowiązać odpowiedniego pracownika (najczęściej jest nim kierownik gospodarczy) do codziennej kontroli stanu technicznego urządzeń;

• prace związane z procedurą awansu zawodowego nauczycieli (organizacja pracy komisji egzaminacyjnej dla nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela kontraktowego, udział w pracach komisji, oceny dorobków, dokumentowanie prac itp.).

Zmiany proponowane przez MEN dotyczące urlopów nauczycieli

Od dłuższego czasu Ministerstwo Edukacji Narodowej pracuje nad zmianami przepisów Karty Nauczyciela dotyczącymi m.in. urlopów wypoczynkowych nauczycieli. Zgodnie z propozycją MEN urlop wypoczynkowy miałby wymiar 47 dni roboczych w roku i możliwe byłoby jego wykorzystanie wyłącznie w dni wolne od zajęć lekcyjnych.
Skorzystanie z urlopu miałoby być możliwe nie tylko w okresie ferii, lecz także w okresie przerw świątecznych oraz dodatkowych dni wolnych od zajęć dydaktyczno-wychowawczych ustalonych przez dyrektora. Uszczupliłoby to pulę 47 dni urlopu wypoczynkowego, tak więc nauczyciel, który skorzystałby z urlopu np. w okresie zimowej przerwy świątecznej, musiałby pracować w okresie wakacji, wykonując czynności określone w art. 42 ust. 2 pkt 2 i 3 Karty Nauczyciela zgodnie z poleceniem dyrektora szkoły.
Wnioski urlopowe nauczycieli oraz konieczność zapewnienia właściwej organizacji pracy szkoły byłyby podstawą do sporządzenia przez dyrektora planu urlopów nauczycieli. Analogicznie organ prowadzący miałby ustalać plan urlopu dla dyrektora szkoły. W dalszym ciągu nie przewiduje się możliwości udzielania nauczycielom urlopów na żądanie.
Zgodnie z projektem MEN, dyrektor szkoły mógłby wykorzystać urlop wypoczynkowy w ciągu całego roku, a nie tylko w dni wolne od zajęć lekcyjnych. Katalog zadań, które wymienia obecnieart. 64 ust. 2, miałby zostać uzupełniony o realizację statutowych zadań szkoły.
Jedną z planowanych zmian jest również to, aby wymiar urlopu wypoczynkowego był obniżany proporcjonalnie do okresu przepracowanego w danym roku w przypadku powrotu nauczyciela do pracy po trwającym co najmniej miesiąc urlopie bezpłatnym, urlopie wychowawczym, tymczasowym aresztowaniu, po odbyciu kary pozbawienia wolności oraz nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.