Czy dyrektor ma prawo zmienić zasady gospodarowania środkami ochrony indywidualnej, odzieżą i obuwiem roboczym? Chciałbym zrezygnować z wydawania nauczycielom chemii i fizyki ekwiwalentu pieniężnego na fartuchy ochronne, ponieważ w praktyce nauczyciele nie korzystają z tych rzeczy.

Obecnie brak jest szczegółowych przepisów w zakresie dostarczenia pracownikom szkół i placówek prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej. Kwestie te reguluje odpowiednio Karta Nauczyciela, Kodeks pracy oraz rozporządzenie w sprawie podstawowych warunków niezbędnych do realizacji przez szkoły i nauczycieli zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz programów nauczania.

Dawny stan prawny

Do 2 czerwca 1996 r. na mocy zarządzenia nr 5 MEN z 8 kwietnia 1991 r. w sprawie ustalenia tabeli norm przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego dla pracowników szkół wyższych, jednostek i zakładów budżetowych podległych i nadzorowanych przez MEN obowiązywały jednolite przepisy w zakresie norm przydziału odzieży oraz obuwia roboczego dla pracowników szkół i placówek oświatowych podległych i nadzorowanych przez MEN.

Jednocześnie na mocy § 7 uchwały nr 44 Rady Ministrów z 27 marca 1990 r. w sprawie zasad przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz dostarczania odzieży roboczej w określonych przypadkach występowała możliwość wypłaty pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego z tytułu używania własnej odzieży i obuwia roboczego.

Aktualny stan prawny

Z dniem 2 czerwca 1996 r. powyższe akty prawne w wyniku wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks Pracy oraz zmianie niektórych innych ustaw (dalej: k.p.) zostały uchylone .

Nauczycielowi należy zapewnić warunki do realizowania programu nauczania

Karta Nauczyciela (dalej: KN) nakłada na organ prowadzący szkołę obowiązek zapewnienia szkole podstawowych warunków do realizacji przez nauczyciela zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Zgodnie bowiem z art. 29 ust. 2 KN nauczycielowi przysługuje takie wyposażenie jego stanowiska pracy, które umożliwia realizację dydaktyczno-wychowawczego programu nauczania.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 29 ust. 3 KN powinien określić, w drodze rozporządzenia, podstawowe warunki niezbędne do realizacji przez szkoły i nauczycieli zadań i programów, uwzględniając konieczność realizacji przez szkoły zadań statutowych oraz realizacji przez nauczycieli zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

Od 2011 r. obowiązuje rozporządzenie w sprawie podstawowych warunków niezbędnych do realizacji przez szkoły i nauczycieli zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz programów nauczania.

Standard wyposażenia stanowiska pracy nauczyciela

Zgodnie z zapisem § 2 powyższego rozporządzenia dyrektor szkoły ustala wykaz niezbędnych materiałów, które stanowią wyposażenie stanowiska pracy nauczyciela.

Wykaz ten musi uwzględniać:

- specyfikę pracy nauczyciela (nauczany przedmiot),
- zadania wchodzące w zakres jego obowiązków.

Wyposażenie stanowiska pracy nauczyciela

Na to wyposażenie składać się powinny m.in.:

- programy,
- podręczniki,
- czasopisma metodyczne
- przybory i materiały piśmienne,
- odzież ochronna,
- obuwie ochronne.

Przepisy pozostawiają dyrektorom szkół całkowitą swobodę w określaniu norm dotyczących stanowiska pracy nauczycieli.

Ryzyko zniszczenia lub zabrudzenia odzieży własnej nauczyciela rodzi konieczność zapewnienia mu odzieży i obuwia roboczego

Inną regulacja w tym zakresie są przepisy Kodeksu pracy – rozdziału IX Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze – zob. art. 2377, 2378 § 1 oraz 23711a § 1 pkt 4 k.p.

Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:

jeśli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Oznacza to, że pomimo braku szczegółowych przepisów dostarczenie pracownikowi odzieży i obuwia roboczego (np. nauczycielowi wychowania fizycznego – obuwia sportowego i dresu, nauczycielom fizyki, chemii – fartuchów itd.), wymagane będzie zawsze, jeśli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub nawet tylko znacznemu zabrudzeniu.

Dyrektor może ustalić stanowiska pracy niewymagające odzieży i obuwia roboczego

Możliwe jest jednak określenie przez dyrektora szkoły stanowisk pracy, na których dopuszczalne jest używanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia roboczego.

Na mocy art. 2377 § 4 k.p. za używanie własnych rzeczy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny uwzględniający ich aktualne ceny. Dyrektor powinien określić rodzaje odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne. Powinien też ustalić przewidywane okresy ich używania.