Nauczyciele zapewniają opiekę uczniom w soboty w związku z konkursami kuratoryjnymi. Czy za godziny poświęcone na opiekę nad uczniami w sobotę należy się nauczycielowi dzień wolny, czy wolne godziny? Jeśli dzień wolny – czy powinien to być dzień wybrany przez nauczyciela, czy wskazany przez dyrektora? Czy dyrektor powinien zaplanować płatne zastępstwa za nauczyciela, który zwraca się z prośbą o udzielenie płatnego dnia wolnego w zamian za godziny poświęcone na opiekę nad uczniem w sobotę?

 Za świadczenie pracy w dzień od niej wolny, czyli np. opiekę nad uczniami w sobotę, dyrektor jest zobowiązany udzielić nauczycielowi płatnego dnia wolnego lub rekompensaty w postaci wynagrodzenia. Decyzję, kiedy oddać wolne, podejmuje dyrektor w uzgodnieniu z zainteresowanym.Zgodnie z art. 42 ust. 1 oraz art. 42c ust. 1-2 Karty Nauczycela (dalej: KN) czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień rozłożonych na 5 dni pracy.

Za świadczenie pracy w dzień wolny od pracy należy się inny dzień wolny
Stosownie do treści art. 42c ust. 3 i 4 KN za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, wykonywane w dniu wolnym od pracy, nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach (podkreślić należy, że to sformułowanie oznacza wyjątkowość, a nie regułę) KN dopuszcza zamiast udzielenia dnia wolnego wypłacenie nauczycielowi odrębnego wynagrodzenia. Wynagrodzenie powyższe przysługuje za każdą godzinę pracy i jest obliczane jak za godzinę ponadwymiarową.

Za świadczenie pracy w dzień świąteczny należy się nauczycielowi dzień wolny
Natomiast w sytuacji, gdy w którykolwiek z 5 dni pracy nauczyciela przypadnie święto i nauczyciel w tym dniu wykonuje pracę, powinien być mu udzielony inny dzień wolny od pracy, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach zamiast dnia wolnego powinno mu zostać wypłacone wynagrodzenie ze 100% dodatkiem.

Tylko wyjątkowe okoliczności uprawniają do świadczenia pracy w dzień wolny od pracy
Powyższa zasada dotycząca udzielania wolnego za prace w dniu wolnym od pracy znajduje zastosowanie tylko w wyjątkowych sytuacjach, jak udział nauczyciela jako opiekuna w konkursie kuratoryjnym, turnieju międzyszkolnym, olimpiadzie lub innej imprezie, która z uwagi np. na swój duży zasięg nie może być zorganizowana w terminie przypadającym od poniedziałku do piątku.

Z obowiązku świadczenia pracy w dzień wolny od pracy powinno się zwalniać nauczycieli feryjnych
Nauczyciel szkoły feryjnej nie może być przez pracodawcę zobowiązany do realizowania zadań w związku z wykonywanymi obowiązkami w ramach zawartego stosunku pracy w soboty i niedziele.

Jak wynika z praktyki nauczyciel szkoły feryjnej z uwagi na 5-dniowy tydzień pracy szkoły nie ma bowiem faktycznej możliwości odebrania dnia wolnego w innym terminie bez uszczerbku dla szkoły i uczniów.

Jeżeli jednak taka sytuacja ma miejsce można, najlepiej po uzgodnieniu z nauczycielem, ale też z punktu widzenia organizacji pracy szkoły, oddać mu dzień wolny przypadający w dni jego pracy (od poniedziałku do piątku).

Na czas płatnego dnia wolnego za pracę nauczyciela w sobotę dyrektor jest zobowiązany zapewnić zastępstwo, które z zasady zawsze jest odpłatne.