1. Czy nauczyciel z uprawnieniami wyłącznie do nauczania np. matematyki ma prawo na doraźnym zastępstwie zrealizować temat np. z j. polskiego, jeżeli taki przedmiot wynika z planu lekcji danej klasy? Czy ewentualnie nauczyciel przedmiotu pokrewnego (np. geograf) ma w podobnych okolicznościach prawo zrealizować temat z przyrody? 2. Czy jest zgodne z prawem, aby dyrektor zlecił wicedyrektorowi dokonanie oceny pracy nauczyciela (ocena z inicjatywy dyrektora) w okresie, gdy dyrektor jest obecny w pracy? 3. Czy przepisy prawa stanowią o szczegółach przeprowadzania obserwacji lekcji religii przez dyrektora? Czy prawdą jest, iż dokonując takiej obserwacji i przeprowadzając po niej rozmowę z katechetą konieczna jest obecność wizytatora-katechety lub proboszcza? Czy dyrektor ma obowiązek zawiadamiać stronę kościelną o zamiarze przeprowadzenia zwykłej obserwacji lekcji, jeżeli nie jest dokonywana ocena pracy katechety?

pytanie 1.

Godziny doraźnych zastępstw powinny być przydzielane w pierszej kolejności nauczycielom tej samej specjalności, aby zapewnić ciągłość procesu dydaktycznego. Jeżeli takiej możliwości nie ma, zastępstwo można przydzielić każdemu innemu nauczycielowi, który w tym czasie nie prowadzi lekcji. Nie widzę sensu, by nauczyciel matematyki realizował temat z j. polskiego (chyba, że zastępowany polonista przekaże mu odpowiednie materiały, np. test czy sprawdzian do przeprowadzenia, tytuł filmu do obejrzenia). Uważam, że konkretnego tematu z nie swojego przedmiotu nie powinien realizować.  Matematyk może przecież przeprowadzić lekcję z matematyki (kolejną lub powtórzeniową). Istotą doraźnego zastępstwa jest przede wszystkim zapewnienie opieki uczniom podczas nieobecności nauczyciela.

Reasumując, można przydzielić zastępstwo nauczycielowi matematyki za nauczyciela j. polskiego, ale powinien on przeprowadzić zajęcia z matematyki. Podobnie geograf i każdy inny nauczyciel, chyba że będzie to np. oglądanie z uczniami filmu czy pilnowanie ich podczas pisania sprawdzianu.

Przepisy prawa nie mówią o tym wprost, jednak prowadzenie konkretnych zajęć przez nauczyciela bez kwalifikacji uważam za bezsensowne rozwiązanie; o wiele lepiej dla niego i, przede wszystkim, dla uczniów będzie, gdy poprowadzi zajęcia z przedmiotu, do którego nauczania posiada kwalifikacje.

pytanie 2.

Zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 2 listopada 2000 r.  w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego:

§ 2. 1. Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, w której jest zatrudniony nauczyciel.

2. W przypadku gdy dyrektorem szkoły jest osoba nie posiadająca kwalifikacji pedagogicznych, oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły w porozumieniu z nauczycielem zajmującym inne stanowisko kierownicze i sprawującym w tej szkole nadzór pedagogiczny.

Rozporządzenie wyraźnie wskazuje na dyrektora, jako osobę uprawnioną do dokonania oceny pracy nauczyciela, wskazując jednocześnie, że w przypadku, gdy dyrektorem nie jest nauczyciel, to oceny pracy dokonuje w porozumieniu z nauczycielem, który w tej szkole sprawuje nadzór pedagogiczny.

W praktyce dyrektor szkoły dzieli się swoimi zadaniami z zakresu nadzoru pedagogicznego z wicedyrektorem, np. kontrola dzienników, obserwacje lekcji, kontrola pełnienia dyżurów, itp. Dyrektor może również zlecić wicedyrektorowi np. przygotowanie projektu oceny pracy nauczyciela, pod warunkiem jednak, że wicedyrektor takie uprawnienie ma ujęte w swoim zakresie obowiązków. Ocenę pracy i tak musi podpisać dyrektor, chyba że sytuacja zdarzy się podczas jego dłuższej nieobecności, kiedy to wicedyrektor go zastępuje.

pytanie 3.

Obserwacja lekcji wynikająca z nadzoru pedagogicznego, sprawowanego przez dyrektora podlega przepisom Rozporządzenia MEN w sprawie nadzoru pedagogicznego, co oznacza, że taką lekcję obserwuje dyrektor lub wicedyrektor bez informowania i obecności władz kościelnych.

Czym innym jest hospitowanie lekcji religii przez odpowiednich wizytatorów i inne władze kościelne, wynikające z Rozporządzenia MEN w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego:

§ 20. 1. Dyrektor szkoły lub placówki publicznej we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego:
1) przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki;
2) kontroluje przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek;
3) wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez:
a) organizowanie szkoleń i narad,
b) motywowanie do doskonalenia i rozwoju zawodowego,
c) przedstawianie nauczycielom wniosków wynikających ze sprawowanego przez dyrektora szkoły lub placówki nadzoru pedagogicznego.

3. W celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 1, dyrektor szkoły lub placówki w szczególności obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej szkoły lub placówki.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach:

§ 11. 1. Do wizytowania lekcji religii upoważnieni są odpowiednio wizytatorzy wyznaczeni przez biskupów diecezjalnych Kościoła Katolickiego i właściwe władze zwierzchnie pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych. Lista tych osób jest przekazana do wiadomości organom sprawującym nadzór pedagogiczny.

2. Nadzór pedagogiczny nad nauczaniem religii i etyki, w zakresie metodyki nauczania i zgodności z programem, prowadzą dyrektor szkoły (przedszkola) oraz pracownicy nadzoru pedagogicznego, na zasadach określonych odrębnymi przepisami.

3. W uzasadnionych przypadkach wnioski wynikające ze sprawowania nadzoru pedagogicznego mogą być przekazywane odpowiednio biskupowi diecezjalnemu Kościoła Katolickiego oraz właściwym władzom zwierzchnim pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych.