Proszę o wyjaśnienie sprawy dotyczącej zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Dwóch pracowników niepedagogicznych złożyło wniosek o zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców: I przypadek za okres od 3.08.1992 r. do 23.09.1994 r. - dokumenty poświadczone przez notariusza, gospodarstwo to w 2003 r. zostało przekazane osobie ubiegającej się o zaliczenie stażu. II przypadek za okres od 20.06.1981 r. do 21.10.1984 r. - dokumenty poświadczone przez notariusza, gospodarstwo to zostało w 1994 r. przekazane osobie ubiegającej się o zaliczenie stażu. Czy w tych dwóch przypadkach możemy zaliczyć pracę w gospodarstwie rolnym rodziców?

Udzielenie odpowiedzi jest niemożliwe, ponieważ przede wszystkim nie wiadomo, czy zostały spełnione merytoryczne przesłanki do wliczenia wymienionych okresów do stażu, a mianowicie:
a) pierwszy przypadek – czy w podanym okresie pracownik pracował w charakterze domownika w rozumieniu art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 174) w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. z 1990 r. Nr 54, poz. 310), a więc czy miał od 3 sierpnia 1992 r. do 23 września 1994 r. ukończone 16 lat; czy wtedy pozostawał z rolnikiem – rodzicem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkiwał na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie; czy stale pracował w tym gospodarstwie rolnym. O spełnieniu tych przesłanek nie stanowi w żaden sposób przejęcie gospodarstwa prawie 20 lat później;
b) drugi przypadek – czy oprócz przejęcia gospodarstwa (o ile przekazali je bezpośrednio rodzice), w okresie od 20 czerwca 1981 r. do 31 grudnia 1982 r. od ukończenia 16. roku życia pracownik pracował w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r.) oraz czy od dnia 1 stycznia 1983 r. do 21 października 1984 r. spełnił wymóg pracy w charakterze domownika w rozumieniu w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy w zw. z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (t.j. Dz.U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133), a więc czy pozostawał wtedy we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem – rodzicem; miał ukończone 16 lat; nie podlegał obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów; a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowiła główne źródło utrzymania. Również w tym przypadku przejęcie gospodarstwa 10 lat po wnioskowanym okresie nie pozwala ustalić istotnych okoliczności faktycznych.
Jeśli chodzi o informację o przedłożonej dokumentacji, notariusz przede wszystkim nie weryfikuje przesłanek wliczenia do stażu pracy okresów tzw. pracy na roli, ani też nie wskazano, na czym polega „poświadczenie dokumentów” (np. czy notariusz wykonał odpis zgodny z oryginałem); bez analizy ich treści i formy nie można stwierdzić, czy prawidłowo pracownicy udokumentowali swoje wnioski. Ponadto pracownicy powinni wykazać okres pracy na roli w pierwszej kolejności zaświadczeniem wydanym przez urząd gminy. Dopiero gdy urząd odmówi wydania zaświadczenia – na wniosek pracownika pracownik urzędu gminy lub ewentualnie notariusz powinien odebrać w ustnej formie oraz zaprotokołować zeznania co najmniej dwóch świadków, a ich wiarygodność pod kątem powołanych na wstępie przesłanek ustawowych musi zbadać następnie pracodawca – art. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. oraz wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2017 r., VIII SA/Wa 746/16; wyrok WSA w Łodzi z dnia 28 kwietnia 2020 r., III SA/Łd 143/20; wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2018 r., I OSK 621/16.