Czy dyrektor szkoły oraz katecheta mogą należeć do Związku Nauczycielstwa Polskiego lub innej organizacji? W statucie ZNP nie ma żadnego zapisu, że nie mogą, a tak twierdzi prezes naszego rejonu. Jedyny znaleziony przeze mnie zapis, to ten mówiący, że dyrektor szkoły nie może pełnić funkcji związkowych np. nie może być prezesem zarządu, prezesem ogniska.

Wolność zrzeszania się w związkach zawodowych jest jednym z podstawowych praw człowieka. Została ona wyrażona w Konstytucji w art. 12 i 59, zaś szczegółowo uregulowana w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 854). Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych przysługuje osobom wykonującym pracę zarobkową. Przez osobę wykonującą pracę zarobkową należy rozumieć pracownika lub osobę świadczącą pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudnia do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia, oraz ma takie prawa i interesy związane z wykonywaniem pracy, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowy. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r., poz. 1510) pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

W świetle przepisów art. 10 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r., poz. 1762) stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole na podstawie umowy o pracę lub mianowania. Każdy więc nauczyciel, w tym nauczyciel katecheta, jest połączony ze szkołą jako pracodawcą stosunkiem pracy. Ten właśnie stosunek pracy jest podstawą do świadczenia pracy oraz jej podstawą do wstępowania do związku zawodowego. Nie ma zatem od strony prawa przeszkód, aby przyjąć nauczyciela katechetę do związku zawodowego.

Jeżeli chodzi o dyrektora szkoły, to stosownie do przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082) szkołą lub placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Szkołą lub placówką może również kierować osoba niebędąca nauczycielem powołana na stanowisko dyrektora przez organ prowadzący, po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. W pierwszym przypadku dochodzi do modyfikacji już istniejącego stosunku pracy nauczyciela przez powierzenie stanowiska dyrektora szkoły. W drugim – dochodzi do zatrudnienia w szkole osoby niebędącej nauczycielem celem sprawowania funkcji dyrektora. W obu tych przypadkach pracodawcą jest szkoła, która reprezentuje organ wykonawczy organu prowadzącego (wójt/burmistrz/prezydent). Dyrektor szkoły jest więc pracownikiem zatrudnionym u pracodawcy (w szkole), którego zadaniem jest kierowanie szkołą.

Dyrektor szkoły, który jest jednocześnie pracownikiem szkoły ma prawo bycia członkiem związku zawodowego. Statut ZNP zawiera jedynie ograniczenia w pełnieniu przez dyrektora szkoły funkcji związkowych.