Dyrektor szkoły jest podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznych dotyczących placówki, którą kieruje. Udostępnienie informacji publicznej, np. danych dotyczących pracowników szkoły, powinno odbywać się zgodnie z zasadami wskazanymi w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Jaką procedurę wdrożyć w sytuacji, gdy szkoła nie ma możliwości technicznych, aby udostępnić informację publiczną w żądanej formie oraz jakie konsekwencje grożą za odmówienie zainteresowanemu udostępnienia żądanych informacji?

Dyrektor jest odpowiedzialny za udostępnianie informacji publicznych

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej są m.in. podmioty reprezentujące jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publiczny. A zatem w przypadku szkoły to dyrektor będzie osobą w pełni odpowiedzialną za realizację tego zobowiązania.

Obowiązek ten potwierdza orzecznictwo sądowe. W wyroku z 5 lipca 2013 r. (sygn. akt II SAB/Łd 49/13) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyjaśni mianowicie, że „wniosek o udostępnienie arkuszy organizacyjnych wraz z danymi osobowymi nauczycieli i informacją o kwalifikacjach nauczycieli dotyczył tej materii, którą reguluje ustawa o dostępie do informacji publicznej. Organ – dyrektor szkoły – zobowiązany był zatem do rozstrzygnięcia wniosku w sposób ustawą przewidziany.” Podobnie stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 17 maja 2010 r. (sygn. akt II SAB/Kr 45/10): „wskazać należy, że dyrektor publicznej gminnej szkoły podstawowej jest, w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej, podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznych. W myśl art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy obowiązane do udostępnienia informacji publicznej są m.in. podmioty reprezentujące jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym. Zgodnie zaś z art. 39 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie oświaty dyrektor szkoły dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły, zaopiniowanym przez radę szkoły, i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyjną, finansową i gospodarczą obsługę szkoły. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty na szkole spoczywają zadania dydaktyczno-wychowawcze, za których realizację odpowiedzialny jest dyrektor szkoły. Z powyższego jednoznacznie zatem wynika, że dyrektor szkoły, jako organ reprezentujący jednostkę organizacyjną, która wykonuje zadania publiczne, jest w świetle art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej”.

Dyrektor nie może żądać podania, w jakim celu zainteresowany wnioskuje o dostęp do informacji publicznej

Każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego, co w praktyce oznacza, że dyrektor szkoły nie ma prawa żądać od osoby, która wystąpiła z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej, podania uzasadnienia złożonego wniosku oraz wskazania, w jakim celu udostępnienie informacji jest konieczne. Nie jest również dopuszczalne, aby dyrektor żądał doprecyzowania wniosku w zakresie podania dokładnych danych autora wniosku.

Pogląd taki zaprezentował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 20 stycznia 2011 r. (sygn. akt II SAB/ Łd 93/11), wskazując, że „wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać każdą formę, o ile wynika z niego w sposób jasny, co jest jego przedmiotem. Za wniosek pisemny o udzielenie informacji publicznej uznać należy również przesłanie zapytania pocztą elektroniczną i to nawet, gdy do jej autoryzacji nie zostanie użyty podpis elektroniczny. Osoba je zadająca nie musi być nawet w pełni zidentyfikowana, skoro nie musi wykazywać interesu prawnego, ani interesu faktycznego”.

Do jakich informacji ma prawo wglądu zainteresowany?

Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do:

- uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej, w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego;
- wglądu do dokumentów urzędowych;
- dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej, pochodzących z powszechnych wyborów;
- niezwłocznego uzyskania informacji publicznej, zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.
Przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej uzależnia udostępnienie informacji przetworzonej od uprzedniego wykazania przez wnioskodawcę, że informacja, której oczekuje, posiada z jakiegoś względu szczególne znaczenie dla interesu publicznego.

Co może stanowić informację publiczną w szkole?

Przykładowe informacje mogące stanowić informację publiczną w szkole to:

- dane dotyczące majątku i wyposażenia szkoły, np. informacje na temat mebli i pomieszczeń do ich przechowywania;
- dane dotyczące pracowników pedagogicznych zatrudnionych w szkole, o ile informacje te są związane z zajmowanym przez nauczyciela stanowiskiem (np. karalności, kompetencje i kwalifikacje);
- informacje dotyczące sposobu wykorzystania środków finansowych pozyskanych przez szkołę z wynajmu pomieszczeń;
- imienny wykaz nauczycieli zatrudnionych w szkole, z podaniem dodatku motywacyjnego przyznanego każdemu z nich przez dyrektora szkoły oraz imienny wykaz nauczycieli, którym przyznano dofinansowanie do doskonalenia zawodowego, wraz z podaniem kwoty dofinansowania przyznanej każdemu nauczycielowi oraz sprecyzowaniem, co konkretnie było przedmiotem dofinansowania;
- protokoły z posiedzeń rad pedagogicznych oraz dokumenty z przeprowadzonych postępowań i czynności kontrolnych i nadzorczych wobec szkoły publicznej;
- protokoły kontroli przeprowadzonej w szkole przez wydział kontroli urzędu miasta oraz dokumenty będące przedmiotem kontroli kuratorium;
- informacje dotyczące bezpieczeństwa w szkole, m.in. informacje o przypadkach pobić, uszkodzeń ciała, agresji słownej, przyłapania uczniów na posiadaniu i używaniu papierosów, alkoholu i narkotyków, informacje o przypadkach łamania prawa, o których powiadomiono rodziców, policję, sąd rodzinny i inne organy.
Ograniczenie prawa do informacji publicznej

Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu:

w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych;
ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy.
Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.

PROCEDURA UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI PUBLICZNEJ PRZEZ DYREKTORA

Z inicjatywy zainteresowanego informacją lub dysponującego informacją

Udostępnienie informacji publicznej następuje:

z inicjatywy podmiotu dysponującego informacją (z inicjatywy dyrektora szkoły) albo
na wniosek osoby zainteresowanej.
W jakim terminie udostępnia się informację publiczną?

Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

W jaki sposób można udostępnić informację publiczną?

Ustawa przewiduje sześć możliwości dostępu do informacji publicznej

- opublikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej;
- wyłożenie lub wywieszenie w miejscach ogólnie dostępnych;
- zainstalowanie w miejscach ogólnie dostępnych urządzenia umożliwiającego zapoznanie się z informacją (np. infomatów);
- odpowiedź na pisemny wniosek;
- niezwłoczną odpowiedź w formie ustnej lub pisemnej udzieloną bez pisemnego wniosku, jeżeli jest to możliwe;
- wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z wyborów powszechnych i udostępnianie materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia.
W praktyce najczęstszym sposobem udostępniania informacji publicznej przez dyrektora szkoły będzie publikacja informacji w Biuletynie Informacji Publicznej oraz odpowiedź na pisemny wniosek.

Udzielenie informacji publicznej odbywa się zgodnie z tym, jak wskazał zainteresowany

To osoba wnioskująca określa, w jaki sposób i w jakiej formie ma być udostępniona informacja publiczna. Może więc wskazać, czy ma to być np. wydruk, kserokopia, fotokopia, na nośniku CD, nośniku DVD, przesłane drogą elektroniczną itd.

Wniosek o udzielenie informacji może być złożony również w formie ustnej. Forma wniosku pisemnego nie jest wymagana w przypadku informacji, które można uzyskać „od ręki”.

Dyrektor musi zapewnić zainteresowanemu możliwość powielenia informacji publicznej

Podmiot udostępniający informację publiczną jest obowiązany zapewnić możliwość:

- kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub
- przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji.

Kiedy dyrektor może pobrać opłatę od wnioskodawcy za udzielenie informacji publicznej?

Co do zasady, dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny. Dopuszczalne jest jednak pobieranie opłat w sytuacji, gdy podmiot udostępniający ponosi dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia informacji, chodzi tu o wydatki poniesione przez podmiot na materiały służące do przygotowania informacji w formie określonej przez wnioskodawcę (np. ksero, płyta CD, wydruk komputerowy).

O braku możliwości udostępniania informacji publicznej w danej formie należy poinformować zainteresowanego na piśmie

Jeżeli szkoła nie ma możliwości technicznych, aby udzielić informacji w formie, o jaką poprosił wnioskodawca, wówczas dyrektor szkoły winien zastosować się do następującej procedury:

Po pierwsze w ciągu 14 dni od złożenia wniosku przez osobę zainteresowaną o udostępnienie informacji publicznej dyrektor zawiadamia wnioskującego na piśmie o zaistniałych problemach i ich przyczynie oraz proponuje możliwą do zrealizowania formę udostępnienia danych.
po drugie ubiegający się o informację ma 14 dni, by odpowiedzieć, czy wyraża zgodę na zmianę formy dostępu do żądanych informacji. Brak odpowiedzi wnioskującego oznacza, że wniosek pozostanie nierozpatrzony.

O braku możliwości udostępniania informacji publicznej w danym terminie należy poinformać

Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w tym terminie, dyrektor szkoły powinien powiadomić w tym terminie (maksymalnie 14 dni) o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim nastąpi udostępnienie informacji, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Procedura odmowy udostępnienia informacji publicznej

Należy pamiętać, że bezprawne nieudzielenie informacji publicznej rodzi odpowiedzialność karną po stronie dyrektora szkoły. Zgodnie z art. 23 ustawy, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Znamiona tego przestępstwa wypełnia m.in. wydanie przez dyrektora szkoły decyzji odmownej w sprawie udostępnienia informacji publicznej bez wyraźnego wskazania ustawowych powodów odmowy.

Odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji publicznej następuje w drodze decyzji administracyjnej, z tym, że:

- odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni;
- uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji, oraz oznaczenie podmiotów, ze względu na których dobra wydano decyzję o odmowie.

Jeżeli dyrektor nie udzieli odpowiedzi przed upływem 2 miesięcy od złożenia wniosku, wnioskodawcy przysługuje prawo złożenia skargi na bezczynność do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.