Jakie warunki musi spełnić osoba bez przygotowania pedagogicznego, jeśli chce odbyć staż? Kiedy szkoła może na to wyrazić zgodę, a kiedy nie?

W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły, nauczycielem stażystą może zostać osoba legitymująca się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadająca przygotowania pedagogicznego. Musi jednak zobowiązać się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu.

Przepisy wymagają przygotowania pedagogicznego dla nauczyciela
Szczegółowe wymagania kwalifikacyjne nauczycieli określają rozporządzenia: Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministra Edukacji Narodowej. Rozporządzenia te w odniesieniu do nauczycieli poszczególnych typów szkół, oprócz szczegółowo określonego wykształcenia, wymagają przygotowania pedagogicznego, które jest warunkiem niezbędnym do zajmowania stanowiska nauczyciela.

Istnieje wyjątek od zasady
Należy jednak zauważyć, że Karta Nauczyciela zawiera wyjątek od zasady, określony w art. 10 ust. 3. Stosownie do tego przepisu, w szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły z osobą rozpoczynającą pracę, legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego, dopuszczalne jest nawiązanie stosunku pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu.

Brak możliwości zatrudnienia osoby odpowiedniej specjalności
Osoba posiadająca niezbędne wykształcenie z wyjątkiem przygotowania pedagogicznego może zostać zatrudniona w przypadkach „uzasadnionych potrzebami szkoły”. Karta Nauczyciela nie precyzuje, co należy uznać za tak uzasadniony przypadek. Najpowszechniej występującą przyczyną zatrudnienia nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego jest brak możliwości zatrudnienia osoby odpowiedniej specjalności.

Nauczyciel zobowiązuje się do uzyskania przygotowania pedagogicznego
Zatrudnienie nauczyciela oznacza jednocześnie zobowiązanie się przez niego do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu. Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pracę w szkole stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego.

Uzyskanie przygotowania pedagogicznego warunkiem awansu
Uzyskanie przygotowania pedagogicznego staje się dodatkowym warunkiem nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego. Warunkiem nadania jest bowiem spełnienie wymagań kwalifikacyjnych oraz odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela, o której mowa w art. 9c ust. 6 i w przypadku nauczyciela stażysty - uzyskanie akceptacji komisji.

Zatwierdzony przez dyrektora plan rozwoju zawodowego nauczyciel realizuje w okresie stażu, a sprawozdanie z tego planu składa po zakończeniu stażu. Ocenę dorobku zawodowego za okres stażu ustala dyrektor szkoły po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela.

Staż rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego
Należy zauważyć, że podobnie jak w przypadku innych nauczycieli stażystów, staż rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego, bez złożenia wniosku o rozpoczęcie stażu przez nauczyciela. Jednakże w sytuacji, gdy nawiązanie stosunku pracy nastąpiło po upływie 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć, wówczas nauczyciel nie rozpoczyna stażu do końca roku szkolnego, zgodnie z art. 9d ust. 2 KN.

Istnieje możliwość kontynuowania zatrudnienia bez przygotowania pedagogicznego
Karta przewiduje również w art. 10 ust. 3 możliwość kontynuowania zatrudnienia nauczyciela w przypadku gdy nie uzyska on przygotowania pedagogicznego w wymaganym terminie, czyli w ciągu pierwszego roku pracy w szkole.

Staż wymagany do ubiegania się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego przedłuża się wówczas do czasu uzyskania przygotowania pedagogicznego, jednak jedynie w wypadku, gdy nieuzyskanie przygotowania pedagogicznego nastąpiło z przyczyn od nauczyciela niezależnych. O tym, czy w danym wypadku wystąpiły takie przyczyny, ocenia i decyduje dyrektor szkoły.