Nauczyciel w dniu wolnym od pracy realizował zajęcia opiekuńczo-wychowawcze i wykazał godziny pracy do zapłaty; dyrektor chce dać dzień wolny za ten czas. Czy dyrektor może zmusić nauczyciela do wzięcia dnia wolnego? Czy istnieje wybór w tym zakresie dla nauczyciela?

Na podstawie art. 42c ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, Dz. U. z 2018 r., poz. 967 ze zm., za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, wykonywane w dniu wolnym od pracy, nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach zamiast dnia wolnego nauczyciel otrzymuje odrębne wynagrodzenie, w wysokości ustalonej za każdą godzinę pracy jak za godziny ponadwymiarowe (§ 10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 416 ze zm.). Z powołanych regulacji wprost wynika, że pierwszą i wiodącą formą rekompensaty za wykonywanie pracy w dniu wolnym od pracy jest udzielenie dnia wolnego. Dopiero jeśli zaistnieje „szczególnie uzasadniony przypadek”, nauczyciel otrzyma stosowne wynagrodzenie, co ma miejsce np. gdy ze względu na sytuację kadrową dyrektor nie może udzielić dnia wolnego. Nauczyciel nie ma roszczenia o wypłatę wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym, jeżeli dyrektor jako przełożony służbowy udziela jemu dnia wolnego zgodnie z wyraźnym brzmieniem pragmatyki służbowej, ponieważ art. 42c ust. 3 KN nie przyznaje nauczycielowi prawa wyboru formy rekompensaty za pracę w dniu wolnym. Skoro dyrektor jest w stanie zorganizować pracę w placówce w taki sposób, że może udzielić nauczycielowi dnia wolnego, oznacza to, że nie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek przemawiający za wypłaceniem jemu wynagrodzenia.