O czym należy pamiętać podczas organizowania zajęć na świetlicy? Jakie dokumenty wchodzą w skład dokumentacji świetlicy? Jaka jest podstawa prawna funkcjonowania świetlicy szkolnej?

Procedura utworzenia świetlicy w szkole podstawowej zależy od tego, kto jest organem prowadzącym szkołę: jst, stowarzyszenie, inna osoba prawna czy osoba fizyczna. Znaczenie ma to, jaki status posiada szkoła – placówki publicznej czy niepublicznej o uprawnieniach publicznej.

Rolą świetlicy jest opieka nad dziećmi przed i po zajęciach

Świetlica szkolna jest integralną częścią szkoły, która zapewnia uczniom opiekę i racjonalne wykorzystanie czasu przed i po lekcjach. Świetlica szkolna jest przeznaczona dla dzieci uczęszczających do szkoły, które z różnych przyczyn muszą dłużej przebywać w szkole.

Świetlice szkolne działają w oparciu o następujące przepisy:

art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie oświaty – zgodnie z którym do realizacji zadań statutowych szkoła publiczna powinna zapewnić uczniom możliwość korzystania ze świetlicy;
§ 7 załącznika nr 2 do rozporządzenia w sprawie ramowych statutów – z którego wynika, że dla uczniów, którzy muszą dłużej przebywać w szkole ze względu na czas pracy ich rodziców (prawnych opiekunów), organizację dojazdu do szkoły lub inne okoliczności wymagające zapewnienia uczniowi opieki w szkole, szkoła organizuje świetlicę.
Jeden pedagog opiekuje się jedną grupę i dla niej prowadzi dziennik

W świetlicy prowadzone są zajęcia w grupach wychowawczych. W § 7 załącznika nr 2 rozporządzenia ustalono, że liczba uczniów w grupie nie powinna przekraczać 25 osób. Na jedną taką grupę przypada jeden wychowawca.

Z ilością grup wiążę się stosowanej odpowiedniej liczby dzienników. Obowiązuje zasada – jeden dziennik na jedną grupę wychowawczą.

Wszelkie bardziej szczegółowe zapisy dotyczące funkcjonowania świetlicy szkolnej powinny znaleźć się w statucie konkretnej szkoły lub w regulaminie pracy świetlicy.

Należy zagwarantować bezpieczeństwo uczniom przebywającym na świetlicy

Jeśli chodzi o warunki pracy świetlicy, to trzeba pamiętać o zapewnieniu przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny. Obowiązujące w tym zakresie przepisy nie przewidują żadnych szczególnych regulacji w porównaniu do tych, jakie wynikają z ogólnych zasad organizacji zajęć w szkole.

Zgodnie z § 2 rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach – dyrektor szkoły zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole, a także bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę.

Z dalszych przepisów wspomnianego rozporządzenia wynika ponadto, że:

- w pomieszczeniach świetlicy zapewnia się właściwe oświetlenie, wentylację i ogrzewanie (§ 9 ust. 1);
- sprzęty udostępnione uczniom do korzystania powinny być dostosowane do wymagań ergonomii (§ 9 ust. 2);
- wyposażenie powinno mieć odpowiednie atesty lub certyfikaty (§ 9 ust. 3);
pomieszczenia, w których odbywają się zajęcia świetlicowe, należy wietrzyć w czasie każdej przerwy, a w razie potrzeby także w trakcie zajęć (§ 12);
- w pomieszczeniach, w których odbywają się zajęcia świetlicowe, zapewnia się temperaturę co najmniej 18ºC;
- niedopuszczalne jest prowadzenie jakichkolwiek zajęć bez nadzoru upoważnionej osoby (§ 13).

Kwalifikacje uprawniające do prowadzenia zajęć na świetlicy

Dyrektor szkoły musi zadbać także o odpowiedni dobór kadry, zarówno pod względem ilościowej obsady, jak i merytorycznego przygotowania wychowawców. Wymagania dla zajmowania stanowiska nauczyciela wychowawcy w świetlicach szkolnych określa § 24 rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli.

Stosownie do tego przepisu stanowisko to może zajmować osoba, która:

- ukończyła studia wyższe na kierunku pedagogika w specjalności odpowiadającej prowadzonym zajęciom oraz posiada przygotowanie pedagogiczne; lub
- ukończyła studia wyższe na dowolnym kierunku (specjalności) i studia podyplomowe z zakresu prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne; lub
- ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły, w której prowadzi się świetlicę (czyli w tym wypadku kwalifikacje do nauczania w szkole podstawowej)

Wychowawcy uczący w świetlicy są zatrudniani na podstawie Karty Nauczyciela

Nauczyciele świetlicy szkolnej w szkole publicznej powinni być zatrudnieni zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela (dalej: KN). Zgodnie z art. 42 ust. 1 KN czas pracy nauczyciela wychowawcy zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć, tak jak w przypadku pozostałych nauczycieli, nie może przekraczać 40 godzin na tydzień.

W ramach 40 godzin tygodniowo nauczyciel jest zobowiązany do realizacji tzw. pensum, które, według pkt 6 tabeli zamieszczonej w art. 42 ust. 3 KN, na tym stanowisku wynosi 26 godzin.

Nauczyciele są zobowiązani pracować na świetlicy w wymiarze 2 godzin tygodniowo

Podczas planowania pracy świetlicy dyrektor szkoły ma możliwość uwzględnienia pewnego wzmocnienia kadrowego ze strony nauczycieli tzw. przedmiotowców. Otóż, stosownie do art. 42 ust. 2 pkt 2 KN, nauczyciele szkoły podstawowej i gimnazjum są zobowiązani do prowadzenia zajęć opieki świetlicowej lub zajęć w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły w wymiarze dwóch godzin w tygodniu (tzw. godziny karciane).

Dziennik zajęć świetlicy

Kwestię dokumentacji reguluje rozporządzeniem w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji.

Zajęcia z uczniami w świetlicy w danym roku szkolnym dokumentuje się w dzienniku zajęć świetlicy, do którego wpisuje się:

- plan pracy świetlicy na dany rok szkolny;
- imiona i nazwiska uczniów korzystających ze świetlic;
- klasę, do której uczęszczają;
- obecność uczniów na poszczególnych godzinach zajęć;
- tematy zajęć realizowanych w poszczególnych godzinach zajęć;
- podpis wychowawcy świetlicy prowadzącego dane zajęcia.

Jakie informacje nauczyciel powinien rejestrować w dzienniku?

Nauczyciel, który będzie prowadził zajęcia opieki świetlicowej w ramach godzin zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły, powinien odnotować w dzienniku zajęć w świetlicy:

- tematy przeprowadzonych zajęć;
- obecność uczniów na poszczególnych godzinach zajęć;
- informację o tym, że przeprowadzenie danych zajęć stanowi realizację dodatkowych obowiązkowych zajęć.

Przeprowadzenie zajęć nauczyciel potwierdza podpisem w dzienniku

Po przeprowadzeniu zajęć opieki świetlicowej nauczyciel potwierdza ich realizację podpisem.

W przypadku dzienników elektronicznych wystarczy wpisanie przez nauczyciela tematu zajęć.

Dziennik zajęć świetlicy a dziennik zajęć

W dzienniku świetlicy będą odnotowywane zarówno zajęcia prowadzone przez wychowawcę świetlicy, jak i zajęcia opieki świetlicowej organizowane przez nauczycieli w ramach godzin wynikających z zadań statutowych szkoły, jak wynika z art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a KN.

Natomiast pozostałe zajęcia obowiązkowe – w szczególności zajęcia wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów – będą dokumentowane w dzienniku zajęć i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły.