Po skierowaniu do prezesa ogniska ZNP prośby o podanie listy osób chronionych przez związek otrzymałam odpowiedź, że związek nie ma obowiązku podawać takich danych. Czy przepisy nie obligują do tego związku? Co mogę zrobić, aby uzyskać informację, którzy pracujący u mnie nauczyciele są chronienie przez związek?

Brak wiedzy, jaką treść miało zapytanie do organizacji związkowej, nie pozwala ustalić, z jakiego powodu ZNP odmówiło udzielenia informacji o pracownikach, którzy są chronieni. Są jednak sytuacje, w których odpowiedź odmowna związku zawodowego nie może zostać potraktowana jako naruszenie prawa.

Uprawnienie związkowe przysługują organizacji liczącej co najmniej 10 osób

W myśl art. 251 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych (dalej: u.z.z). uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji.

Odpowiedź odmowna mogła więc wynikać z faktu, że ogniska ZNP nie ma uprawnień organizacji związkowej, o której mowa w przepisach ustawy o związkach zawodowych.

Związek zawodowy samodzielnie decyduje o swojej strukturze organizacyjnej

Jednak art. 9 u.z.z. stanowi, że struktury organizacyjne związków zawodowych określane są w statutach oraz uchwałach związkowych. Podkreślić należy, że związek zawodowy ma pełną swobodę w określaniu swej struktury organizacyjnej w statucie lub uchwale. Dlatego też organy związku zawodowego mogą określić w sposób swobodny – w statucie lub później w drodze powzięcia stosownej uchwały – strukturę związku zawodowego.

Mogą również określić ilość członków związku, która pozwala powołać zakładową organizację związkową. Potwierdza to Sąd Najwyższy w wyroku z 14 października 1997 r. (sygn. I PKN 325/97).

Ochroną są objęci członkowie oddziału, nie ogniska

W świetle przepisów Statutu ZNP (art. 18 ust. 1) oddział jest międzyzakładową organizacja związkową w rozumieniu ustawy o związkach zawodowych. Natomiast ognisko nie jest zakładową organizacją związkową i z tego też względu jego członkowie nie podlegają ochronie , w przeciwieństwie do członków oddziału. Przepis art. 32 u.z.z. stanowi bowiem, że ochronie przed wypowiedzeniem, rozwiązaniem i zmianą stosunku pracy podlegają pracownicy-członkowie zakładowej organizacji związkowej.

Oddział może częściowo przekazać ognisku uprawnienie organizacji związkowej

Na podstawie art. 52 ust. 2 Statutu ZNP zarząd oddziału w formie uchwały może przekazać zarządowi ogniska część swoich uprawnień zakładowej organizacji związkowej. W związku z tym trudno powiedzieć, czy istnieje uchwała w tym przedmiocie w opisanym przypadku.

Bez zapoznania się z tymi konkretnymi uchwałami nie sposób jednoznacznie stwierdzić, czy ognisko ma kompetencje organizacji związkowej.

Dyrektor zwraca się do związku o udzielenie informacji o pracownikach objętych ochroną

Dyrektor ma obowiązek zwrócić się do wszystkich działających u niego organizacji związkowych o udzielenie informacji o pracownikach korzystających z ich ochrony w przypadku zamiaru podjęcia czynności ze stosunku pracy, do podjęcia której konieczne jest współdziałanie pracodawcy ze związkiem zawodowym.

Celem dyrektora jest ustalenie, czy konkretny nauczyciel jest objęty ochroną związkową, aby mógł ustalić, czy konsultacja ze związkiem jest konieczna. Przepis nie określa formy zapytania, jednak ze względów dowodowych powinno zachować się formę pisemną.

Organizacja musi podać liczbę pracowników objętych ochroną

Organizacja związkowa nie ma obowiązku zawiadomienia pracodawcy o tym, którzy pracownicy (z imienia i nazwiska) są objęci ochroną w zakresie ich indywidualnych praw pracowniczych. Musi natomiast podać liczbę pracowników, którzy są objęci ochroną.

Zgodnie z art. 30 ust. 21 u.z.z. nieudzielenie tej informacji w ciągu 5 dni zwalnia dyrektora z obowiązku współdziałania z zakładową organizacją związkową w sprawach dotyczących tych nauczycieli.

Dyrektor powinnin powiadomić o zamiarze wypowiedzenia umowy nauczycielowi

Aby mieć pewność, że dochowano procedur współdziałania ze związkami zawodowymi przed zwolnieniem konkretnego nauczyciela, dyrektor powinien jeszcze raz zwrócić się do związków z informacją o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi z podaniem przyczyny tego wypowiedzenia

Brak pełnej informacji o tym, czy pracownik jest objęty ochroną

Pracodawca, który nie ma pełnej wiedzy albo ma wątpliwości co do podlegania przez poszczególnych pracowników omawianej obronie, może pisemne zwrócić się do wszystkich działających u niego związków zawodowych z zawiadomieniem o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi z podaniem przyczyny tego wypowiedzenia, bez wcześniejszego lub równoczesnego zwrócenia się o informację, czy pracownik ten korzysta z ich ochrony.

Gdyby okazało się, że pracownik nie wybrał organizacji związkowej, która miałaby bronić jego praw, pracodawca nie naruszy przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, co potwierdza uchwała Sądu Najwyższego z dnia listopada 2001 r. (sygn. III ZP 16/2001).