W związku z wątpliwościami w gospodarowaniu środkami ZFŚS proszę o udzielenie odpowiedzi: • Czy wysokość świadczenia może być przyznawana proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia w sytuacji, gdy nasza szkoła nie jest szkołą macierzystą danego pracownika? (Np. maksymalna wysokość świadczenia to 1000 zł, dwóch pracowników znajduje się w tej samej grupie dochodowej (III), pierwszy pracownik zatrudniony na pełen etat otrzymuje 80% z 1000 zł, a drugi pracownik zatrudniony na 1/4 etatu otrzymuje 80% z 250 zł). • Czy istnieje możliwość zapisu w regulaminie, że osoba, która jest u nas zatrudniona na mniej niż 1/2 etatu, a my nie jesteśmy jej szkołą macierzystą, nie może korzystać ze świadczeń ZFŚS? • Czy można stworzyć jakby oddzielną „pulę” pieniędzy dla emerytów i rencistów, w wysokości ich rzeczywistego odpisu, i ograniczyć wypłatę ich świadczeń wyłącznie do tej wysokości? • Czy w regulaminie ZFŚS można zapisać, że emeryci otrzymują np. 50 % świadczenia należnego pracownikom? • Czy zmiany w regulaminie możemy w każdej chwili wprowadzić aneksem, który zostanie uzgodniony ze związkami zawodowymi? • Czy tzw. paczki dla dzieci mogą przybrać formę kart podarunkowych/kart przedpłaconych; biletów wstępu lub ekwiwalentu pieniężnego? • Czy istnieje możliwość przyznawania świadczeń socjalnych emerytom uznaniowo? Niezależnie od ustalonej kwoty bazowej świadczenia?

Na podstawie art. 8 ust. 2 w zw. z ust. 1 ustawy z dnia 4 marca1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1070) przyznawanie świadczeń socjalnych może być uzależnione jedynie od sytuacji życiowej, rodzinnej i majątkowej (tzw. kryterium socjalne), a w związku z tym niedopuszczalne jest:
- uzależnienie wysokości świadczenia od wymiaru zatrudnienia, w tym od wymiaru etatu w dodatkowym miejscu pracy,
- pozbawienie prawa do świadczenia osoby zatrudnionej poniżej jakiegoś wymiaru etatu, w tym gdy pracodawca jest dodatkowym miejscem pracy,
- tworzenie odrębnej puli środków dla emerytów i rencistów i wypłacanie im świadczeń tylko według takiego limitu – pracodawca tworzy jeden ZFŚS dla wszystkich uprawnionych osób, a wprowadzenie takiego ograniczenia narusza kryterium socjalne (art. 5 ww. ustawy, art. 53 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2215),
- automatyczne obniżenie świadczenia którejś z grup uprawnionych osób (w sytuacji podanej w pytaniu – o 50% dla emerytów w porównaniu do pracowników).
Regulamin ZFŚS może zostać zmieniony w każdym czasie pod warunkiem dokonania ustaleń (uzyskania zgody na zmiany) z organizacją związkową albo organizacjami związkowymi – art. 8 ust. 2 UoZFŚS w zw. z art. 27 ust. 1 pkt 3 i art. 30 ust. 6 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 263).
Świadczenia socjalne obejmują pomoc rzeczową – materialną lub finansową, zgodnie z art. 2 pkt 1 UoZFŚS. Jeśli regulamin ZFŚS przewiduje pomoc rzeczową w formie materialnej – paczek dla dzieci, to nie mogą one zostać zastąpione kartami podarunkowymi/przedpłaconymi (będącymi świadczeniami pieniężnymi) lub biletami, czy innym świadczeniem pieniężnym – jakimś ekwiwalentem. Poszczególne rodzaje świadczeń socjalnych są bowiem wymieniane w regulaminie ZFŚS oraz uzgadniane z organizacjami związkowymi i pracodawca nie może ich samodzielnie zmienić na inne nieprzewidziane/nieuzgodnione świadczenia (art. 8 ust. 2 UoZFŚS).
Emeryci jako grupa osób uprawnionych do korzystania z ZFŚS nie mogą być dyskryminowani w ten sposób, że pomimo ustalenia obowiązującej wysokości świadczeń, im będą one przyznawane uznaniowo, w tym w jakichś innych kwotach/wartościach, z uwagi na naruszenie kryterium socjalnego.