Kilka dni temu została przeprowadzona w mojej szkole kontrola Państwowej Inspekcji Pracy. Inspektor pracy stwierdził nieprawidłowości związane z czasem pracy. Wystawił mandat karny za wykroczenia przeciwko przepisom o czasie pracy. Mandat został przeze mnie przyjęty. Czy mogę odwołać się od tego mandatu?

NIE. W sytuacji, gdy dyrektor szkoły zgodzi się przyjąć mandat karny, w zasadzie przekreśla już możliwość skutecznego cofnięcia go. Z chwilą przyjęcia mandatu dyrektor szkoły jest zobligowany go realizować. Mandat staje się prawomocny i podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Istnieje jednak możliwość uchylenia mandatu, jeżeli czyn, na który nałożono mandat karny nie jest w świetle prawa wykroczeniem.
Należy pouczyć dyrektora o możliwości nieprzyjęcia mandatu
Inspektor pracy ma obowiązek zareagować na wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Inspektorzy pracy uważają jednak, że ukaranie pracodawcy mandatem karnym stanowi najbardziej efektywny sposób reakcji na wykroczenie. Przed nałożeniem mandatu inspektor pracy ma obowiązek pouczyć dyrektora szkoły o możliwości odmowy jego przyjęcia, a w sytuacji, gdy dyrektor szkoły odmówi przyjęcia mandatu w postępowaniu kontrolnym, inspektor pracy skieruje do sądu karnego wniosek o ukaranie.

Na mandat już przyjęty nie przysługuje odwołanie
Jeżeli dyrektor szkoły zgodzi się przyjąć mandat karny, w zasadzie przekreśla już możliwość skutecznego cofnięcia go. Z chwilą przyjęcia mandatu dyrektor szkoły jest zobligowany go zrealizować. Innymi słowy, jeżeli ukarany (dyrektor szkoły) przyjmie mandat, to staje się on prawomocny i podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Możliwość uchylenia mandatu na wniosek ukaranego
Prawomocny mandat karny podlega jednak uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie albo na osobę, która nie podpisała mandatu karnego, albo która nie ponosi odpowiedzialności za wykroczenie., o czym stanowi art. 101 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego złożony w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się mandatu. Osoba, która przyjęła mandat, po czym doszła do przekonania, że nie powinna być ukarana, może doprowadzić do jego uchylenia.

Prawomocny mandat karny podlega także uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono wbrew zakazom określonym w art. 96 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Podlega on również uchyleniu, gdy grzywnę nałożono w wysokości wyższej niż wynika to z art. 96 § 1-1b, z tym że w takim wypadku jedynie w części przekraczającej jej dopuszczalną wysokość.

Postępowanie w razie nieprzyjęcia mandatu
Sąd, rozpoznając sprawę w związku z odmową przyjęcia mandatu, nie jest w żadnym względzie skrępowany wysokością grzywny wymierzonej mandatem przez inspektora pracy. W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego przez dyrektora szkoły inspektor pracy, który nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. We wniosku tym powinien zaznaczyć, że pracodawca odmówił przyjęcia mandatu i w miarę możliwości podać także przyczyny odmowy. Sąd rozpoznający sprawę, jeśli uzna winę dyrektora szkoły, może podtrzymać karę, a także nałożyć karę wyższą niż zaproponował inspektor pracy. Sąd może także uznać, że do wykroczenia nie doszło, lub że nie ma uzasadnienia do nałożenia grzywny.

Należy rozważyć możliwość przyjęcia mandatu
Często się zdarza, że postępowanie, które mogłoby zakończyć się mandatem maksymalnie do 2000 zł, w sądzie karnym kończy się karą grzywny wielokrotnie przewyższającą kary inspektora pracy. Są to kary rzędu np. 5000 zł, 10 000 zł, a nawet 15 000 zł, nie licząc dodatkowych kosztów procesu. Jak widać, warto jest zastanowić się nad odmową przyjęcia mandatu karnego w sytuacji bezsprzecznej winy sprawcy czynu.

Podstawa prawna:
1) Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r., poz. 404 ze zm.); 2) Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.). 3) Ustawa z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 395).