W jakich przypadkach można zastosować skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę?

Ustawowe zezwolenie na skrócenie okresu wypowiedzenia przez pracodawcę jest regulacją wyjątkową, mogącą mieć miejsce w trudnym dla pracodawcy okresie. Pracodawca nie ma pełnej swobody i może skrócić okres wypowiedzenia tylko z zachowaniem pewnych warunków, a pracownik podlega w tym względzie ochronie. Należy pamiętać, iż zawsze możliwe jest skrócenie okresu wypowiedzenia na podstawie dwustronnego porozumienia stron. 

Okres wypowiedzenia zależy od długości stażu pracy u danego pracodawcy
Przepisy Karty Nauczyciela i Kodeksu pracy wprowadziły ustawowe okresy wypowiedzenia stosunku pracy powstałego na podstawie mianowania bądź umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, uzależniając ich długość od stażu pracy u danego pracodawcy.

Od powyższych reguł istnieją wyjątki, które zezwalają pracodawcy jednostronnie skrócić 3-miesięczny okres wypowiedzenia.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 dyrektor w przypadku całkowitej likwidacji szkoły lub częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy po uprzednim 3-miesięcznym wypowiedzeniu w placówce feryjnej następuje z końcem roku szkolnego, a placówce nieferyjnej w trakcie roku szkolnego.

Okres wypowiedzenia może być skrócony do miesiąca
W przypadku rozwiązania umowy z przyczyn wymienionych powyżej, zgodnie z art. 20 ust. 5 Karty Nauczyciela, okres wypowiedzenia może być skrócony do 1 miesiąca. W takim wypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego.

W praktyce, w przypadku nauczycieli szkół feryjnych, okres wypowiedzenia może być skrócony do 2 miesięcy. Urlop wypoczynkowy nauczyciel rozpoczyna po zakończeniu zajęć edukacyjnych, czyli w czerwcu. Zatem wypowiadając umowę o pracę w czerwcu, dyrektor szkoły skraca okres wypowiedzenia o 1 miesiąc.

W stosunku do pracowników niepedagogicznych ustawodawca również ograniczył przypadki, kiedy możliwe jest skrócenie okresu wypowiedzenia w drodze jednostronnej decyzji pracodawcy.

Warunki skrócenia wypowiedzenia
Zgodnie z art. 361 Kodeksu pracy pracodawca może skrócić okres wypowiedzenia jedynie w sytuacji, gdy przyczyną wypowiedzenia była upadłość lub likwidacja pracodawcy lub inna przyczyna nieleżąca po stronie pracownika oraz rozwiązywana umowa była zawarta na czas nieokreślony i pracownika obowiązywał 3-miesięczny okres wypowiedzenia.

Skrócenie wypowiedzenia może nastąpić maksymalnie do jednego miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. A okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.

Należy podkreślić, iż pracodawca może złożyć oświadczenie o skróceniu okresu wypowiedzenia wyłącznie w momencie jego dokonania, a nie później. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 19 grudnia 1990 r. (sygn. akt I PR 391/90). W piśmie informującym pracownika o skróceniu okresu wypowiedzenia pracodawca nie musi wskazywać przyczyn zastosowania art. 361 Kodeksu pracy.

Okres, o którym mowa w art. 361 § 2 Kodeksu pracy, nie jest zrównany z okresem zatrudnienia. W okresie tym pracownik nie nabywa uprawnień pracowniczych uzależnionych od istnienia stosunku pracy, np. prawa do nagrody jubileuszowej czy prawa do urlopu wypoczynkowego. Z drugiej strony, okres ten jest wliczany do ogólnego stażu pracy po nawiązaniu w przyszłości stosunku pracy z innym pracodawcą. Ma to znaczenie dla tych uprawnień pracowniczych, których nabycie i wymiar zależą od okresu zatrudnienia.

Strony mogą ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy
Należy pamiętać, iż Kodeks pracy przewiduje jeszcze drugi sposób skrócenia okresu wypowiedzenia, który został uregulowany w art. 36 § 6. Zgodnie z jego brzmieniem strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy.

Ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę. W tym przypadku nie jest potrzebne 3-miesięczne wypowiedzenie umowy bezterminowej ani wystąpienie przyczyn nieleżących po stronie pracownika.

Wypowiedzenie można skrócić o dowolny okres czasu, nawet do kilku dni. Jedyną przesłanką konieczną do zastosowania takiego rozwiązania jest uzyskanie zgody drugiej strony, a więc zawarcie porozumienia. Skrócenie okresu wypowiedzenia w tym trybie nie musi się zbiegać z momentem dokonania wypowiedzenia, a pracownikowi nie przysługuje odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia, ani też okres ten nie jest wliczany do stażu pracy.

Informację o skróceniu okresu wypowiedzenia w trybie art. 361 Kodeksu pracy bądź art. 20 ust. 5 Karty Nauczyciela zamieszcza się w pkt 4 pkt 6 świadectwa pracy. Należy także wskazać, o ile okres wypowiedzenia został skrócony.

Służy to temu, iż nowy pracodawca, który zatrudni tego pracownika, będzie musiał zaliczyć te 2 miesiące skróconego okresu wypowiedzenia do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze ze stosunku pracy, np. do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika.