Czy za dni dodatkowo wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych (zgodnie z rozporządzeniem w sprawie organizacji roku szkolnego w przypadku szkoły podstawowej dyrektor ma do dyspozycji 8 dni), należy wypłacić nauczycielowi godziny ponadwymiarowe? Jakie stanowisko przyjąć w sytuacji, kiedy w tych dniach odbywają się egzaminy, albo nauczyciel uczestniczy w posiedzeniu rady pedagogicznej? Czy nauczyciel za dzień rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego powinien otrzymać wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe?

Godzina ponadwymiarowa (nadliczbowa) to przydzielona nauczycielowi godzina zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych właściwych dla danego pensum. Godziny ponadwymiarowe mogą być stałe i doraźne. W przypadku godzin doraźnych nie ma większych problemów przy wypłacie wynagrodzenia, gdyż należy się ono za efektywnie przepracowany czas. Inaczej jest w przypadku tzw. stałych godzin ponadwymiarowych, przydzielanych nauczycielowi na dłuższy okres. Z racji tego, że mają być one realizowane przez dłuższy czas, zdarzają się sytuacje, gdy te godziny ponadwymiarowe nie są realizowane np. w dni świąteczne i wolne od zajęć dydaktycznych.
Zgodnie z art. 30 ust. 6 pkt. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tj.Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 z późn. zm.) organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego (gmina, miasto, powiat) określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw. Szczegółowych rozwiązań w zakresie zasad wypłacania wynagrodzenia za tzw. nadliczbówki należy więc szukać w regulaminie obowiązującym na terenie gminy/miasta/powiatu prowadzącego daną szkołę.
Jednakże przepisy powszechnie obowiązujące zawierają w tej materii rozwiązania ogólne.
I tak, art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tj.Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 z późn. zm.) stanowi, że składniki wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac, wypłaca się miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca. Takim składnikiem wynagrodzenia jest wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, gdyż wypłaca się je z dołu, na podstawie przepracowanych przez nauczyciela godzin. W podobnym tonie wypowiada się kodeks pracy (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm.), który w art. 80 wskazuje, że wynagrodzenie należy się za pracę wykonaną.
Wynika z tego, że wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe powinno być wypłacane jeżeli z tygodniowego rozliczenia wykonanych prac, ustalonego przez dyrektora szkoły wynika, że nauczyciel rzeczywiście wykonał pracę w wymiarze przekraczającym tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć.
Kwestię ewentualnej wypłaty wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe należy również uzgodnić z organem prowadzącym daną szkołę, gdyż przepisy mimo wszystko pozostawiają tu duże pole do interpretacji.