Jakim obostrzeniom podlegają zbiórki pieniędzy czy kiermasze w szkole?

Wszelkie publiczne zbieranie ofiar w gotówce lub naturze na określony cel wymaga uprzedniego pozwolenia właściwych organów państwowych. Zbiórek co do zasady nie przeprowadza się w szkole. Jednakże w szczególnie uzasadnionych przypadkach organ administracji publicznej, udzielający pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki, może wyrazić zgodę na przeprowadzenie zbiórki na terenie szkoły. Podobnym formalnym obostrzeniom nie podlegają natomiast zasady organizowania szkolnych kiermaszów.

Wszelkie publiczne zbiórki wymagają pozwolenia

Zasady organizowania zbiórek pieniędzy w szkole określa ustawa o zbiórkach publicznych (dalej: ustawa). Stosownie do treści art. 1 tego aktu wszelkie publiczne zbieranie ofiar w gotówce lub naturze na pewien z góry określony cel wymaga uprzedniego pozwolenia władzy.

Pozwoleń tych, zgodnie z art. 2 ustawy, udzielają w drodze decyzji administracyjnej:

- wójt (burmistrz, prezydent miasta) – jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze gminy lub jego części;
- starosta – jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze powiatu lub jego części obejmującej więcej niż jedną gminę;
- marszałek województwa – jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze województwa lub jego części obejmującej więcej niż jeden powiat;
- minister właściwy do spraw wewnętrznych – jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze obejmującym więcej niż jedno województwo.

Pozwolenie na zbiórkę publiczną może być udzielone tylko wówczas, gdy cel zbiórki nie jest przeciwny prawu oraz ze stanowiska interesu publicznego jest godny poparcia. Za takie cele uważa się przede wszystkim cele: religijne, państwowe, oświatowe, zdrowotne, kulturalno-społeczne i społeczno-opiekuńcze.

Zbiórkę mogą przeprowadzać stowarzyszenia, organizacje i komitety

Zgodnie z art. 4 ustawy pozwolenie na zbiórkę publiczną może być udzielone jedynie stowarzyszeniom i organizacjom, posiadającym osobowość prawną, albo komitetom, organizowanym dla przeprowadzenia określonego celu. Cel zbiórki winien być zgodny ze statutem stowarzyszenia lub organizacji, bądź z aktem organizacyjnym komitetu.

Zbiórki mogą przeprowadzać tylko członkowie instytucji mającej pozwolenie

Zbiórki publiczne mogą być przeprowadzane jedynie przez członków tej instytucji, która otrzymała pozwolenie na prowadzenie zbiórki, lub przez członków instytucji, mających cele pokrewne, albo przez osoby, przez te instytucje imiennie zaproszone.

Osobami przeprowadzającymi zbiórkę jako członkowie instytucji lub jako osoby imiennie zaproszone przez te instytucje mogą być również:

- małoletni powyżej 16. roku życia;
- inni małoletni, jeżeli przeprowadzają zbiórkę na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, pod nadzorem osób pełnoletnich odrębnie upoważnionych do tego przez tę organizację.

Zbiórka może mieć kilka form

Sposoby przeprowadzenia zbiórki określa natomiast akt wykonawczy do przywołanej ustawy – rozporządzenie w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami. Zgodnie z § 1 tego aktu zbiórka publiczna ofiar w gotówce może być przeprowadzona w formie:

- dobrowolnych wpłat na konto, założone osobno dla każdej zbiórki publicznej przez przeprowadzającego zbiórkę publiczną;
- zbierania ofiar do puszek kwestarskich oraz skarbon stacjonarnych;
- sprzedaży cegiełek wartościowych;
- sprzedaży przedmiotów i usług.
Puszki kwestarskie oraz skarbony stacjonarne muszą być tak zabezpieczone, by ich otwarcie i wyjęcie zawartości było niemożliwe bez widocznego naruszenia zabezpieczenia. Puszki muszą być ponumerowane, zaopatrzone w nazwę przeprowadzającego zbiórkę publiczną oraz jego adres.

Zbiórek publicznych co do zasady nie przeprowadza się w szkołach

Z § 3 rozporządzenia wynika jednak istotne ograniczenie możliwości przeprowadzania zbiórek na terenie szkoły. Zgodnie bowiem z ust. 2 tego przepisu zbiórek publicznych nie przeprowadza się na terenie szkół i placówek oświatowych.

Regulacja ta nie oznacza jednak absolutnego zakazu zbiórek w szkołach. Zgodnie z § 3 ust. 3 rozporządzenia, w szczególnie uzasadnionych przypadkach organ administracji publicznej, udzielający pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki publicznej może pozwolić na prowadzenie zbiórki na terenie szkoły. O tym jednak, czy podczas danej zbiórki mamy do czynienia ze szczególnie uzasadnionym przypadkiem, decyduje organ udzielający pozwolenia – przykładowo dla szkoły podstawowej będzie to wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Kiermasze szkolne nie podlegają aż takim obostrzeniom

Podobnym formalnym obostrzeniom nie podlegają natomiast zasady organizowania szkolnych kiermaszów. Co więcej, można zauważyć, iż ustawa o systemie oświaty wskazuje na możliwość organizowania tego rodzaju działań w celu wykonania zawartych w niej obowiązków.

W szczególności należy tu zwrócić uwagę na treść art. 22b, stosownie do którego dyrektor szkoły podejmuje działania organizacyjne umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły. Ratio legis tego przepisu sprowadza się do umożliwienia uczniom pozyskania podręczników po niższej, przystępniejszej cenie. Muszą to być podręczniki wchodzące w skład szkolnego zestawu podręczników, a więc zawierające aktualne treści i umożliwiające dalszą naukę.

Dyrektor ma swobodę w wyborze formy działania

Przywołany przepis nie reguluje jednak w żaden sposób, jakiego typu działania organizacyjne mają być podejmowane przez dyrektora szkoły. Oznacza to swobodę dyrektora w wyborze formy działania. W chwili obecnej jedną z bardziej rozpowszechnionych form obrotu użytkowanymi podręcznikami są właśnie organizowane przez szkoły kiermasze książek używanych.