Dzień dobry, mam pytanie odnośnie nauczania domowego. Rodzice złożyli wniosek o spełnienie obowiązku szkolnego poza szkołą (nauczanie domowe) na czas określony tj. od 11.12.2024 - 31.01.2025 r. dla dziecka uczęszczającego do klasy I szkoły podstawowej. Wnioskują o edukację domowa ze względu na wyjazd zagraniczny. Czy jest możliwe udzielenie ww. zgody na tak krótki termin? Rodzice złożyli oświadczenie, że zapewnią dziecku realizację podstawy programowej. Powinni jeszcze złożyć zobowiązanie, że dziecko przystąpi do egzaminów klasyfikacyjnych - ale w tym przypadku wiadomo, że po 31.01.2025 dziecko będzie już normalnie uczęszczało na zajęcia i nie ma zasadności prowadzenie ww. egzaminów (wg. mojej opinii). Czy lepszym rozwiązaniem nie byłoby uznanie nieobecności dziecka, jako nieobecność usprawiedliowiona przez rodziców ww. terminie, niż wydawanie decyzji w sprawie nauczania domowego? Dziękuję za odpowiedź

 Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 737 ze zm.), nauczanie domowe jest formą spełniania obowiązku szkolnego poza szkołą. Zasady te regulowane są przede wszystkim w art. 37 wspomnianej ustawy, gdzie wskazano, że:

1. rodzice mogą wystąpić z wnioskiem o zgodę na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą,
2. zgodę na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą wydaje dyrektor szkoły, do której dziecko jest zapisane,
3. wydanie decyzji wymaga spełnienia przez rodziców określonych warunków, takich jak: złożenie wniosku, dołączenie oświadczenia o zapewnieniu warunków do realizacji podstawy programowej oraz zobowiązanie do przystępowania przez dziecko do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych.

Wniosek rodziców dotyczący edukacji domowej na okres od 11 grudnia 2024 r. do 31 stycznia 2025 r. należy rozpatrywać w kontekście spełnienia powyższych wymogów oraz praktycznych możliwości stosowania tej formy kształcenia w tak krótkim czasie. Prawo oświatowe nie określa minimalnego okresu, na jaki może zostać wydana zgoda na nauczanie domowe (zgoda może zostać wydana również w trakcie roku szkolnego). W związku z tym formalnie istnieje możliwość udzielenia zgody na okres wynoszący mniej niż jeden rok szkolny, np. dwa miesiące. Jednak w praktyce pojawiają się istotne kwestie, które należy uwzględnić. Obowiązek przystąpienia do egzaminów klasyfikacyjnych jest kluczowym elementem nauczania domowego (art. 37 ust. 4 Prawa oświatowego). Egzaminy te pozwalają na potwierdzenie realizacji podstawy programowej. Jeśli dziecko po zakończeniu okresu edukacji domowej (tj. po 31 stycznia 2025 r.) wróci do szkoły i będzie kontynuować naukę w normalnym trybie, zasadność przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych w tak krótkim okresie budzi wątpliwości praktyczne. Warto zauważyć, że przeprowadzenie egzaminów wymaga dodatkowych nakładów organizacyjnych i czasowych po stronie szkoły oraz może być nieproporcjonalne do długości okresu nauki poza szkołą.

Edukacja domowa jest przede wszystkim rozwiązaniem systemowym dla dzieci, których rodzice chcą prowadzić ich edukację w domu w sposób długoterminowy. W przypadku krótkoterminowych wyjazdów zagranicznych, takich jak przedstawiony w pytaniu, zastosowanie innych rozwiązań, takich jak usprawiedliwienie nieobecności ucznia, może być bardziej adekwatne i mniej obciążające dla szkoły oraz rodziców. Rodzice mają prawo usprawiedliwiać nieobecności dziecka, jeśli wynika to z uzasadnionych okoliczności, takich jak wyjazd zagraniczny. Rozwiązanie polegające na uznaniu nieobecności dziecka za usprawiedliwioną ma w rozpatrywanym przypadku następujące zalety:

1. uniknięcie konieczności przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych,
2. zachowanie ciągłości dokumentacji szkolnej dziecka,
3. brak potrzeby wydawania dodatkowych decyzji administracyjnych przez dyrektora szkoły.

Przykładowo, rodzice mogą złożyć pisemne usprawiedliwienie nieobecności ucznia w terminie od 11 grudnia 2024 r. do 31 stycznia 2025 r., wskazując powód wyjazdu zagranicznego. Jednocześnie rodzice mogą zadeklarować wspieranie dziecka w realizacji podstawy programowej w tym okresie, co pozwoli na nadrobienie ewentualnych zaległości po powrocie.

W opisanym przypadku bardziej zasadne wydaje się więc uznanie nieobecności dziecka za usprawiedliwioną przez rodziców, bez konieczności wydawania zgody na nauczanie domowe. Jest to prostsze rozwiązanie organizacyjne i zgodne z przepisami prawa. Ostateczne decyzja w tym zakresie spoczywa po stronie dyrektora.

Należy jednak zauważyć, że w omawianym przypadku rodzice złożyli formalnie wniosek o nauczanie domowe. Oznacza to, że dyrektor jest zobowiązany do wydania decyzji administracyjnej. Istotnym przepisem z punktu widzenia dyrektora działającego jako organ administracji publicznej jest art. 35 § 3 KPA. Wskazuje on, że załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. W tym terminie powinna zostać wydana odpowiednia decyzja administracyjna - zezwalająca, bądź odmawiające zezwolenia na edukację domową. Przepisy nie nakazują dyrektorowi obligatoryjnego wydania zgody na edukację domową w każdym przypadku złożenia przez rodziców kompletnego wniosku, w związku z czym ma on pewną dozę swobody decyzyjnej. Nie oznacza to jednak z drugiej strony, że jego decyzja może być całkowicie dowolna. Należy w tym względzie przeanalizować załączone przez rodziców dokumenty, a także uwzględnić interes dziecka i realne możliwości realizowania przez nie obowiązku edukacyjnego poza szkołą. Ponieważ decyzja dyrektora musi mieć formę decyzji administracyjnej, zgodnie z art. 107 § 1 KPA powinna ona posiadać wymagane prawem elementy:

1. oznaczenie organu wydającego decyzję,
2. datę wydania,
3. oznaczenie strony,
4. powołanie podstawy prawnej,
5. rozstrzygnięcie,
6. uzasadnienie faktyczne i prawne,
7. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji,
8. pouczenie o możliwości wniesienia odwołania do kuratora oświaty za pośrednictwem dyrektora w terminie 14 dni od doręczenia decyzji.

Co istotne, zgodnie z art. 107 § 4 KPA można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony. Jeżeli zatem dyrektor w swojej decyzji przychyla się do wniosku rodziców, może zrezygnować z uzasadniania.

Decyzja, zgodnie z art. 109 § 1 KPA, powinna zostać doręczona stronom na piśmie.

Natomiast w przypadku cofnięcia przez rodziców wniosku w sprawie edukacji domowej (np. po rozmowie z dyrektorem szkoły) postępowanie powinno zostać umorzone na podstawie art. 105 § 1 KPA.